Hoge bloeddruk treft meer dan zes miljoen Fransen. Het is de oorzaak van ernstige complicaties, vooral wanneer het slecht onder controle is. In de Verenigde Staten is de prevalentie van hypertensie (d.w.z. het percentage mensen met de ziekte in de bevolking) boven de leeftijd van 55 jaar meer dan 30% bij blanken en meer dan 40% bij zwarten (tot 72% bij zwarte vrouwen boven de 65).
Het ontstaan van hoge bloeddruk is afhankelijk van genetische en omgevingsfactoren, met name de inname van natrium (zout) en gewichtstoename.
De bloeddruk is het resultaat van de kracht waarmee het hart bij elke slag een bepaald volume bloed door de bloedvaten “duwt” (dit volume, uitgedrukt in liter per minuut, wordt het hartminuutvolume genoemd) en de perifere weerstand die door de vaatwand wordt gevormd. De systolische bloeddruk (het hoogste getal) is de druk die wordt bereikt door het samentrekken van de linker hartkamer. De diastolische bloeddruk (laagste getal) is de druk die in het bloedvatenstelsel achterblijft vóór de volgende hartcontractie.
De bloeddruk wordt nog steeds uitgedrukt in millimeter kwik (mmHg), hoewel kwikhoudende toestellen geleidelijk uit de markt worden genomen wegens de giftigheid van kwik. Waarschijnlijk zal in de toekomst de bloeddruk worden uitgedrukt in kilopascal, 1 mmHg = 0,133 kPa.
Hoe wordt de bloeddruk gemeten?
De meting moet worden uitgevoerd op een rustige plaats na een moment van rust, vooral als de onderzoeker niet bekend is bij de patiënt en als de situatie stresserend is, zoals bij een eerste consult in het ziekenhuis (witte-jassen-hypertensie). De patiënt heeft 10 minuten gezeten of gelegen.
De dokter zal niet tevreden zijn met een enkele bloeddrukmeting om hypertensie te bevestigen. Indien de cijfers bij het eerste consult hoog zijn, moet de meting in de volgende weken worden herhaald.
Er zijn andere manieren om de bloeddruk te meten: hetzij continue meting gedurende 24 uur met behulp van een draagbaar apparaat en recorder (Ambulante bloeddrukmeting), hetzij zelfmeting door de patiënt met goedgekeurde apparatuur (CE-norm).
Er zijn studies aan de gang om de bloeddrukgrenzen met deze meetmethode vast te stellen; voorgesteld wordt 135/85 mmHg. In alle gevallen moet de breedte van de manchet aangepast zijn aan de omtrek van de arm, 12 cm voor een volwassene met een armomtrek tussen 26 en 33 cm. Een te kleine manchet overschat de bloeddruk.
Het is ook belangrijk dat de te meten slagader (meestal de humerusslagader, maar ook de radiale slagader wanneer de bloeddruk bij de pols wordt gemeten) zich tijdens de meting op dezelfde hoogte bevindt als het hart.
Hoe wordt hoge bloeddruk vastgesteld?
De diagnose wordt gesteld door de bij een patiënt vastgestelde bloeddrukcijfers te vergelijken met de cijfers die als niet overschreden worden beschouwd, zoals gepubliceerd door verschillende organisaties of wetenschappelijke genootschappen. In Frankrijk heeft het Agence Nationale d’Accréditation et d’Évaluation en Santé (ANAES) aanbevelingen en medische referenties gepubliceerd voor de diagnose en behandeling van essentiële hypertensie.
De bloeddrukwaarden die niet mogen worden overschreden, hangen ook af van de toestand van de patiënt; diabetes, nierinsufficiëntie en de aanwezigheid van eiwitten in de urine vereisen lagere waarden.
Bloeddruk cijfers
(door een arts afzonderlijk gemeten en herhaald)
waarboven een persoon als hypertensief wordt beschouwd.
– 140 mmHg voor systolische bloeddruk, en/of
– 90 mmHg voor diastolische bloeddruk.
De bloeddrukdoelstelling voor een diabeticus of een persoon met nierinsufficiëntie zal 130/85 mmHg zijn en 125/75 mmHg in geval van nierinsufficiëntie en belangrijke proteïnurie.Sommige hypertensie, met name bij ouderen, betreft voornamelijk het systolische bloeddrukcijfer.
Wat veroorzaakt hoge bloeddruk?
1. Er zijn secundaire hoge bloeddruk als gevolg van specifieke ziekten, maar deze zijn zeldzaam.
Het kan gaan om ziekten van de bijnieren met overmatige afscheiding van bepaalde hormonen (cortisol, aldosteron, adrenaline of noradrenaline), verworven nierziekten, in het bijzonder glomerulaire ziekten, erfelijke ziekten zoals polycysteuze nierziekte, of vaatziekten zoals malformatieve vernauwing van de nierslagader. Onlangs zijn, dankzij de moleculaire biologie, genen geïdentificeerd waarvan de structurele afwijking verantwoordelijk is voor hypertensie door veranderingen in het natriummetabolisme in de nier. Er zijn ook hypertensie van toxische oorsprong; een oorzaak van toxische hypertensie is intoxicatie door zoethout, waardoor de omzetting van cortisol in cortison wordt vertraagd, cortisol activeert de renale reabsorptie van natrium.Een andere oorzaak van toxische hypertensie is het herhaalde gebruik van nasale decongestiva, die vasoconstrictoren zijn. Het gebruik van anticonceptiemiddelen op basis van oestrogeen kan hypertensie openbaren of verergeren. Andere voorbeelden zijn hypertensie die optreedt of verergert bij het gebruik van cyclosporine (een immunosuppressivum) of erytropoëtine.
Secundaire hypertensie moet worden onderzocht door ondervraging en moet worden vermoed als er bij het eerste onderzoek suggestieve biologische afwijkingen zijn of als de bloeddruk hoog is (meer dan 180/110) en als de hypertensie resistent is tegen drievoudige therapie (een combinatie van drie antihypertensiva, waaronder een diureticum).
2. De overgrote meerderheid van hypertensie zou essentieel zijn, d.w.z. zonder specifieke oorzaak; in deze gevallen kan er sprake zijn van een familiaire predispositie.
Wat moet er gedaan worden als een hoge bloeddruk wordt ontdekt?
De ontdekking van hoge bloeddruk impliceert dat een minimumaantal onderzoeken moet worden verricht voordat met de behandeling kan worden begonnen.
De volgende tests moeten altijd worden uitgevoerd:
1.een bloedonderzoek met kalium, creatinine, glucose en lipiden (totaal cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden),
2. urine proteïne en bloedonderzoek, electrocardiogram.
Wat zijn de complicaties van hoge bloeddruk?
Dit zijn complicaties :
cardiaal (hypertrofie van de linker hartkamer, hartfalen, coronaire insufficiëntie) ;
cerebraal (beroerte, encefalopathie)
oculaire (hypertensieve retinopathie);
renaal (proteïnurie, chronisch nierfalen);
vasculair (aorta aneurysma, arteritis van de onderste ledematen).
De frequentie van complicaties hangt af van de hoogte van de bloeddruk en de daarmee gepaard gaande ziekten of toxische gewoonten. Als er sprake is van diabetes, lipide-afwijkingen (cholesterol, triglyceriden), roken, zijn de schadelijke gevolgen van hypertensie frequenter. Oudere mensen met hypertensie en mensen met een familiale of persoonlijke voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten zijn ook kwetsbaarder; het mannelijk geslacht wordt in verband gebracht met een verhoogd cardiovasculair risico.
Wanneer en hoe moet hypertensie behandeld worden?
Behandeling van de oorzaak indien een specifieke ziekte is vastgesteld, bijvoorbeeld verwijdering van een aldosteron afscheidende tumor, maar dit is uitzonderlijk. Gezond leven is de eerste behandeling die wordt toegepast en soms de enige gedurende drie tot zes maanden.
Wat zijn de te volgen regels?
Stoppen met roken;
Beperk alcoholische dranken;
Verminder de consumptie van natriumchloride tot minder dan 5 gram per dag;
Regelmatige lichaamsbeweging;
Controle van de bloedlipiden door dieet (en zo nodig behandeling).
Deze maatregelen zijn de enige die worden voorgeschreven in geval van borderline hypertensie: bloeddruk tussen 140/90 en 160/90 mmHg.
In geval van een zeer hoge bloeddruk (meer dan 180 mmHg voor de systolische druk en/of 110 mmHg voor de diastolische druk) moet met een behandeling met geneesmiddelen worden begonnen zodra de cijfers zijn bevestigd.
Bij bevestigde bloeddrukwaarden tussen 160 en 179 voor de systolische druk en/of 90 en 109 voor de diastolische druk moet de behandeling worden gestart voor patiënten ouder dan 60 jaar. Voor patiënten jonger dan 60 jaar leidt het bestaan van een cardiovasculaire voorgeschiedenis en/of een cardiovasculaire risicofactor (roken, enz.) of een diastolische druk van meer dan 100 mmHg tot het instellen van een behandeling met geneesmiddelen.
Het doel van de behandeling is een bloeddruk te bereiken van minder dan 140/90 mmHg bij mensen jonger dan 60 jaar of een systolische druk van minder dan 160 mmHg bij mensen ouder dan 60 jaar die systolische hypertensie hebben.
Er zijn verschillende klassen geneesmiddelen die bij de behandeling van essentiële hypertensie worden gebruikt. Deze zijn:
Diuretica (natriumverwijdering) ;
Bètablokkers (vermindering van de vasculaire tonus)
Converting enzyme inhibitors;
Angiotensine II-antagonisten (deze twee therapeutische klassen vertragen het renine-angiotensinesysteem, waarvan de activering een vasculaire samentrekkende en natriumretentie werking heeft);
Calciumkanaalblokkers (ontspanning van de arteriolaire wand)
Centraal werkende antihypertensiva;
Vasodilatoren.
De initiële behandeling bestaat uit monotherapie (één geneesmiddel) of uit een vaste lage dosering duale therapie (combinatie van twee geneesmiddelenklassen).
Er is sprake van therapieresistente hypertensie wanneer deze niet onder controle wordt gehouden met een combinatie van drie geneesmiddelenklassen, waaronder een diureticum. In dit geval kan het te wijten zijn aan een slechte therapietrouw, een te hoge natriuminname, het gelijktijdig voorschrijven van een geneesmiddel dat het volledige effect van antihypertensiva verhindert (bijvoorbeeld een niet-steroïdaal anti-inflammatoir geneesmiddel) of de toediening van een geneesmiddel waarvan bekend is dat het een hypertensieve werking heeft (cortisone, cyclosporine, enz.). Zwaarlijvigheid vermindert de effectiviteit van antihypertensieve therapie. Alcohol kan hetzelfde effect hebben.
Antihypertensiva hebben bijwerkingen; deze verschillen van patiënt tot patiënt. Orthostatische hypotensie ten gevolge van de niet-reactiviteit van het vasculaire systeem is verantwoordelijk voor duizeligheid bij het opstaan; zwelling (oedeem) van de enkels wordt soms waargenomen; impotentie kan leiden tot een verandering van behandeling; somnolentie bestaat bij bepaalde moleculen. Deze bijwerkingen kunnen de patiënt ertoe brengen de behandeling te staken indien de arts geen oplossing vindt (d.w.z. een verandering van therapeutische klasse). Andere bijwerkingen zijn biologisch (lipideafwijkingen, nierinsufficiëntie, enz.) en worden vastgesteld bij controletests die na het begin van de behandeling worden voorgeschreven. De arts neemt bijvoorbeeld de voorzorgsmaatregel om de nierfunctie te meten na het voorschrijven van bepaalde bloeddrukverlagende medicijnen (die het reninesysteem afremmen); in feite kunnen deze medicijnen een toestand van nierinsufficiëntie veroorzaken of verergeren als de nier slecht gevasculariseerd is als gevolg van atheromateuze laesies (vetafzettingen) in de nierslagader.
Hoe wordt een hypertensieve patiënt gecontroleerd?
Er moet regelmatig toezicht zijn. De bloeddruk moet om de drie tot zes maanden worden gecontroleerd en de cardiovasculaire en renale status moet om de één tot twee jaar worden beoordeeld, waarbij bijzondere aandacht moet worden besteed aan het bestaan van linker ventrikel hypertrofie, die in verband wordt gebracht met een slechte prognose op lange termijn. De bloedsuikerspiegel, het cholesterolgehalte en het triglyceridengehalte moeten routinematig om de drie jaar worden gecontroleerd en vaker als er afwijkingen worden geconstateerd.
Conclusies
Essentiële hypertensie is een chronische ziekte, die zeer frequent voorkomt en waarvan de precieze oorzaak meestal nog onbekend is. Genetische factoren (verschillende genen) en omgevingsfactoren (roken, zoutconsumptie, medicatie, enz.) werken samen om hypertensie te veroorzaken.
Er worden veel geneesmiddelen gebruikt om hypertensie onder controle te houden, soms ten koste van bijwerkingen die een wijziging van de behandeling noodzakelijk maken. De behandeling van hypertensie vermindert de frequentie van complicaties van deze ziekte (cardiaal, cerebraal, renaal, enz.). Het moet zonder onderbreking worden voortgezet.
Een uitstekende relatie tussen patiënt en arts is essentieel voor de therapietrouw.